Πιθανόν να αναρωτιέσαι ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή; Και αν ήταν τόσο σπουδαίος που έχει και μουσείο; Δε θα σου πω ψέματα, πριν να δημιουργηθεί το μουσείο του στην Κομοτηνή και εγώ αγνοούσα την ύπαρξη του.
Αλλά ακόμα και όταν έγινε το μουσείο, το μόνο που αρκέστηκα να μάθω είναι ότι ο εν λόγω κύριος ήταν δάσκαλος του Αϊνστάιν. Ουουαου! Εντυπωσιακό, σκέφτηκα, να έχουμε έναν τέτοιο επιστήμονα με καταγωγή από εδώ και να μην το γνωρίζω, όπως και πολλοί συντοπίτες μου φαντάζομαι.
Έπρεπε να περάσει πάνω από μια δεκαετία από την ίδρυση του μουσείου για να το επισκεφτώ, στα πλαίσια του νόου γιορ σίτυ, για να μάθω πόσο διαστρεβλωμένες ήταν οι πληροφορίες που είχα για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή. Αλλά και επίσης πόσο ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία που οδήγησε στην ίδρυση του μουσείου, μιας και το όλο εγχείρημα ξεκίνησε από ιδιωτική πρωτοβουλία.
Ποιος ήταν όμως ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή.
Πρώτα απ’ όλα να διορθώσω μια ανακρίβεια στα γραφόμενα μου. Ο ίδιος ήταν ναι μεν Θρακιώτης, με καταγωγή από Ανατολική Θράκη, αλλά ουδεμία σχέση είχε με την Κομοτηνή. Το μουσείο που τιμά τη μνήμη και τα επιτεύγματα του στεγάζεται εδώ καθώς η Κομοτηνή είναι η πρωτεύουσα της Θράκης αλλά και λόγω των ανθρώπων που υποκίνησαν την διαδικασία ίδρυσης του μουσείου.
Ο πατέρας του κατάγονταν από τη Βύσσα( η οποία μεταφέρθηκε στη σημερινή Νεα Βύσσα Έβρου) και η μητέρα του από τη Χίο. Ο πατέρας του εργάστηκε ως διπλωμάτης για την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε Βρυξέλες, Αγία Πετρούπολη και Βερολίνο. Λόγω της δουλειάς του πατέρα του ο Κωνσταντίνος μεγαλώνει σε ένα ευρωπαϊκό, επιστημονικό και αριστοκρατικό περιβάλλον.
Αν και σπούδασε πολιτικός μηχανικός στη Στρατιωτική Σχολή των Βρυξελών, μερικά χρόνια αργότερα και ενώ εργάζεται ως πολιτικός μηχανικός σε αξιόλογα έργα, αποφασίζει να κάνει στροφή προς τη μεγάλη του αγάπη τα μαθηματικά. Ξεκινάει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου όπου και ξεχωρίζει πολύ γρήγορα και ξεκινάει την ακαδημαϊκή του καριέρα κυρίως σε πανεπιστήμια της Γερμανίας, αλλά και σε άλλα πανεπιστήμια τόσο Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ αργότερα. Πέρα των μαθηματικών ασχολείται με τη φυσική και την αρχαιολογία.
Κατά τη διάρκεια της πορείας του συνεργάζεται με τους μεγαλύτερους επιστήμονες της εποχής, ένας εκ των οποίων και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, με τον οποίο συνεργάστηκε για την ανάπτυξη της θεωρίας της σχετικότητας. Στο μουσείο μάλιστα υπάρχει ευχαριστήρια επιστολή του Αϊνστάιν προς τον Καραθεοδωρή για την βοήθεια του. Ο Αϊνστάιν τον αποκαλούσε «δάσκαλο» και κάπως έτσι δημιουργήθηκε μια ακόμα παρανόηση καθώς ο τίτλος ήταν τιμητικός, δεν υπήρξε πραγματικά δάσκαλος του.
Το συγγραφικό και επιστημονικό του έργο είναι τεράστιο και πολύπλευρο και τον κατατάσσει ως έναν από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς όλων των εποχών. Κάτι που ίσως οι περισσότεροι ενδεχομένως δεν γνωρίζουν.
Το παράδοξο είναι πως παρά την μεγάλη αναγνώριση που λαμβάνει στο εξωτερικό, στην Ελλάδα δεν χαίρει της ίδιας εκτίμησης. Αγαπάει πολύ την Ελλάδα και επιθυμεί να διδάξει εδώ. Η απάντηση όμως ήταν πως υπήρχαν ελπίδες να διοριστεί μόνο ως δάσκαλος στην επαρχία.
Αυτή την αδικία έρχεται να αλλάξει ο Ελ. Βενιζέλος, με τον οποίο συνεργάζονται στενά σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της ταραγμένης θητείας του. Ο Βενιζέλος του αναθέτει την ίδρυση του Ιωνικού Πανεπιστημίου στην Σμύρνη, το οποίο ενώ έχει ολοκληρωθεί δεν καταφέρνει ποτέ να λειτουργήσει λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο ίδιος με κίνδυνο της ζωής του διασώζει ότι μπορεί από τη βιβλιοθήκη και το υλικό και τα μεταφέρει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η δωρεά του σήμερα βρίσκεται στο τμήμα Φυσικών επιστημών του Πανεπιστημίου. Παρόλα αυτά ένα τμήμα του αρχείου δεν έχει έρθει ποτέ στο φως παρά τις παραινέσεις που έχουν γίνει. Στο μουσείο του στην Κομοτηνή υπάρχει κενή προθήκη που περιμένει μέρος αυτού του υλικού.
Διατελεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και βοηθά στην αναδιοργάνωση του, ενώ είναι από τους βασικούς ιδρυτές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η τεταμένη του σχέση με τα Ελληνικά Πανεπιστήμια συνεχίζεται μέχρι που εγκαταλείπει την Ελλάδα οριστικά για να επιστρέψει μόνιμα Γερμάνια.
Τι κάνει το μουσείο τόσο ξεχωριστό πέρα από το σπουδαίο έργο του…
Πρώτα απ’ όλα η ιδιωτική πρωτοβουλία. Θέλοντας να τιμήσουν το πρόσωπο και το έργο αυτού του σπουδαίου επιστήμονα μια ομάδα Κομοτηναίων ξεκινά τη συλλογή έργων, γραπτών, πληροφοριών, προσωπικών αντικειμένων και οτιδήποτε γύρω από το πρόσωπο του. Με τη βοήθεια της τότε πολιτικής ηγεσίας καταφέρνουν να βρουν χώρο για να στεγάσουν το ερευνητικό κέντρο- μουσείο Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Ερευνητικό κέντρο μιας και αποτελεί σημείο αναφοράς άλλα και ανάπτυξης του έργου του.
Η ίδια ομάδα ιδρύει τον Σύνδεσμο Φίλων Καραθεοδωρή με σκοπό την έρευνα, τα σεμινάρια, εκδηλώσεις και διαλέξεις που αφορούν το έργο του. Ενώ ταυτόχρονα εντοπίζουν και συλλέγουν υλικό για τον εμπλουτισμό του αρχείου του μουσείου.
Θεωρώ ότι αυτή η ιδιωτική προσπάθεια και έρευνα είναι ένας από τους λόγους που κάνουν το συγκεκριμένο μουσείο τόσο μοναδικό. Έχει δημιουργηθεί με αγάπη και πάθος για την επιστήμη και την έρευνα με κόπο και προσωπική δουλειά.
Το δεύτερο στοιχείο που το κάνει να ξεχωρίζει είναι ότι αποτελεί ένα από τα 60 σημεία αναφοράς παγκοσμίως στη ζωή και το έργο του σπουδαίου μαθηματικού. Οπότε καταλαβαίνουμε ότι τα εκθέματα είναι ανεκτίμητα και το μουσείο μοναδικό. Δεν είναι τυχαίο ότι έρχονται επισκέπτες ακόμη και από το εξωτερικό για να δουν από κοντά το μουσείο.
Δε σου κρύβω πως ντρέπομαι που δεν γνώριζα ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή-και όχι Καραθεοδωρής-καθώς επιλέγει ο ίδιος να μην χρησιμοποιεί το τελικό «ς» . Έτσι θεωρεί ότι τιμά το γένος Καραθεοδωρή. Όπως επίσης δεν γνώριζα την εξέχουσα θέση που κατέχει στο επιστημονικό στερέωμα. Θεωρώ όμως τυχερό τον εαυτό μου που έχω τη δυνατότητα να έχω τόσο κοντά την ‘πηγή’ που αναφέρεται στο έργο του.
Μπορώ να πω πως άξιζε κάθε λεπτό της μια-μισάωρης περίπου ξενάγησης. Δεν κρατάει τόσο επειδή είναι μεγάλος ο χώρος ή πολλά τα εκθέματα, για την ακρίβεια τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά το μουσείο δεν θα σου γεμίσει το μάτι. Η ξενάγηση κρατάει τόση ώρα γιατί είναι μεγάλο το έργο του. Η κ. Μαρια, η οποία φροντίζει το μουσείο και έχει αναλάβει τις ξεναγήσεις, μοιράζεται με ζήλο και αγάπη τις γνώσεις της . Η ξενάγηση ήταν πριβέ μιας και ήμουν η μοναδική επισκέπτρια, αν και φαντάζομαι κάτι τέτοιο συμβαίνει στους περισσότερους αντίστοιχους εκθεσιακούς χώρους και μουσεία στην επαρχία , δυστυχώς. Το θετικό είναι ότι σε αυτή την περίπτωση μπορείς να κάνεις μια πιο διεξοδική συζήτηση αλλά και να εκφράσεις όλες σου τις απορίες. Προσωπικά έχω να πω ότι ήταν από τις πιο ωραίες ξεναγήσεις που έχω κάνει.
Αν λοιπόν βρεθείς στην πόλη της Κομοτηνής σου προτείνω να επισκεφτείς το μουσείο Καραθεοδωρή. Είτε είσαι λάτρης των επιστημών, είτε όχι, το μουσείο είναι μοναδικό μιας και δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα(δεν λέω και παγκοσμίως γιατί δεν το γνωρίζω) αλλά και γενικότερα δεν υπάρχουν πολλά μέρη εξ ολοκλήρου αφιερωμένα στο έργο του.
Επιπλέον, είναι ξεχωριστό γιατί βλέπεις πόση δύναμη έχει η ιδιωτική πρωτοβουλία και όρεξη ανθρώπων για να τιμήσουν το πρόσωπο κάποιου. Τι κι αν δεν είναι ευρέως γνωστό ότι αυτός ο κάποιος έχει προσφέρει πολλά στο μαθηματικό κλάδο αλλά και στον τόπο του.
Ένας από τους λόγους που έγραψα αυτό το άρθρο είναι γιατί θεωρώ ότι πράγματα και επιτεύγματα που είναι μοναδικά πρέπει να ακούγονται. Συμφωνείς;
Στην Κομοτηνή τιμούμε ιδιαίτερα τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή μιας και η προτομή του κοσμεί την κεντρική πλατεία της Κομοτηνής. Αν σε ιντρίγκαρα και θες να μάθεις κι άλλα για το έργο του αλλά και την εξέλιξη των ερευνών του τότε μπορείς να γίνεις μέλος του συλλόγου Φίλων Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή.
Κάτι τελευταίο που θέλω να πω και δείχνει με πόση φροντίδα και αγάπη έχει στηθεί αυτός ο χώρος είναι πως το μουσείο είναι το μοναδικό στην Κομοτηνή( μέχρι αυτή τη στιγμή τουλάχιστον) διαμορφωμένο και προσβάσιμο σε ΑΜΕΑ.
Το μουσείο βρίσκεται στην οδό Στίλπωνος Κυριακίδη 93 ακριβως δίπλα στην Νομική σχολή, αν και υπάρχει μια σκέψη μεταφοράς του. Για περισσότερες πληροφορίες 2531085640.
Δες κι άλλα για Κομοτηνη:
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αντιγραφή και οποιαδήποτε χρήση, αναπαραγωγή, αναδημοσίευση ή τροποποίηση όλου ή μέρους του άρθρου ή της ιστοσελίδας χωρίς έγκριση. Το περιεχόμενο προστατεύεται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας 2121/1193.
