της Βασιλικής Μαρκάκη
“Ο χειμώνας είναι ένα χαρακτικό, η άνοιξη μια ακουαρέλα,
το καλοκαίρι μια ελαιογραφία
και το φθινόπωρο ένα μωσαϊκό όλων αυτών.“
Stanley Horowitz, Αμερικανός συγγραφέας
Με τις καλοκαιρινές διακοπές προ των πυλών, η φαντασία όλων για τις πολύτιμες ημέρες ξεκούρασης καλπάζει. Τι θα περιλαμβάνουν; Πώς θα τις απολαύσουμε περισσότερο; Τι δραστηριότητες θα επιλέξουμε για να δημιουργήσουμε ξεχωριστές αναμνήσεις για τα παιδιά μας; Είτε μείνουμε στην πόλη, είτε πάμε στο χωριό μας, είτε φύγουμε στο βουνό ή στην θάλασσα, (και πόσο μάλλον στο εξωτερικό), οι πιθανότητες λένε πως θα συναντήσουμε μπροστά μας ένα… μουσείο. Και τώρα; Μπαίνουμε;
Μουσείο Στις Διακοπές;
‘Μουσείο στις καλοκαιρινές διακοπές; Γιατί;΄θα αναρωτηθούν κάποιοι. Μα, επειδή τα μουσεία διατηρούν, μελετούν κι εκθέτουν σημαντικά πολιτιστικά, καλλιτεχνικά, ιστορικά ή επιστημονικά εκθέματα – που είναι πολύ περισσότερα από ένα όμορφο θέαμα. Με απλά λόγια, τα μουσεία μας επικοινωνούν πολύτιμη γνώση με τρόπο ευχάριστο και διασκεδαστικό. Και αυτή η γνώση συνδέεται με τον τόπο που επισκεπτόμαστε, όχι μόνο άμεσα (εκθέματα που συνδέονται με την ιστορία και τις ανακαλύψεις του τόπου διακοπών) αλλά και έμμεσα (η επικοινωνία των εκθεμάτων συνδέεται άμεσα με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο μελετώνται και εκτίθενται). Η επίσκεψη λοιπόν στο μουσείο επηρεάζει βαθύτατα την επαφή μας με τον ‘ξένο τόπο’, δίνοντας μας την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με την επιστημονική ματιά στην ξεχωριστή του ιστορία.
Όμως, και πάλι, η επίσκεψη στο μουσείο αποτελεί μια ξεχωριστή πρόκληση, ειδικά για παιδιά μη-εξοικειωμένα με τη μουσειακή εμπειρία που πιθανόν να αντιδράσουν στους κανόνες του μουσείου αλλά και στη γενικότερη φιλοσοφία της επίσκεψης. Τελικά βέβαια, η οικογενειακή επίσκεψη στο μουσείο έχει κρύβει μόνο πλεονεκτήματα! Ξέρουμε, για παράδειγμα, πως τα μουσεία βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν την φαντασία και την κριτική τους σκέψη, μέσα από δραστηριότητες ενεργούς μάθησης, ενώ αποτελούν και μια πολύ θετική κοινή οικογενειακή εμπειρία.
Κι αν εσείς ως γονείς αγχώνεστε πώς να οργανώσετε την επίσκεψη, δε χρειάζεται να νιώθετε πίεση να συζητάτε μόνο για τα εκθέματα μέσα στο μουσειακό χώρο! Είναι πολύ σύνηθες η οικογένεια να δαπανά ένα 15-20% του χρόνου παραμονής στο μουσείο για να συζητήσει θέματα μη-σχετικά με το μουσείο. Φαίνεται πως το… ουδέτερο μουσειακό περιβάλλον ξεμπλοκάρει τις οικογενειακές σχέσεις και διευκολύνει τις συζητήσεις.
Επιλέξτε ένα μουσείο που θα ενδιαφέρει το παιδί σας
Επιλέξτε λοιπόν να επισκεφθείτε ένα μουσείο που μπορεί να ενδιαφέρει το παιδί σας, ή έστω ένα μουσείο του οποίου τα εκθέματα σκέφτεστε πως θα σας ενδιέφερε να παρακινήσετε το παιδί σας να δει. Αν μάλιστα το μουσείο της επιλογής σας προσφέρει προγράμματα και υλικό για την ηλικία του παιδιού σας, ακόμη καλύτερα! Όμως αποφύγετε μουσεία που κρίνετε ως ακατάλληλα για την ηλικία του παιδιού σας, και όσα πιθανότατα θα το απωθήσουν.
Πώς θα κάνετε την επίσκεψη στο μουσείο πιο ενδιαφέρουσα για τα παιδιά;
Εμπλέξτε το παιδί σας στις δραστηριότητες μέσα στο μουσείο. Αν έχετε προεπιλέξει σε ποια εκθέματα θα εστιάσετε, μετατρέψτε την αναζήτηση σε κυνήγι θησαυρού! Δείξτε στο παιδί σας τη φωτογραφία του εκθέματος που ψάχνετε και ζητήστε του να το εντοπίσει στο χώρο. Αυτού του τύπου οι παιγνιώδεις δραστηριότητες μπορούν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον του παιδιού σας ενώ το βοηθούν να εξασκήσει την παρατηρητικότητα του, με σεβασμό πάντα στους άλλους επισκέπτες και τα ίδια τα εκθέματα.
Θυμηθείτε πως η οικογενειακή αλληλεπίδραση μπροστά από ένα έκθεμα καθορίζεται από το γονιό, όπως και τα θέματα που συζητιούνται – τουλάχιστον στην εκκίνηση της διαδικασίας. Για παράδειγμα, προκειμένου να εξοικειωθείτε όλοι με το χώρο, ζητήστε τη γνώμη του παιδιού σας για ένα έκθεμα κι ακούστε την προσεκτικά χωρίς να το κρίνετε ή να το ειρωνευτείτε. Είναι η δική του άποψη και καλό είναι να είναι σεβαστή, ειδικά σε ένα ασφαλές πλαίσιο όπως το οικογενειακό. Άλλωστε, η τέχνη δεν μπορεί να εξεταστεί μόνο από μία σκοπιά! Στο ίδιο κλίμα, μην το παίξετε ξερόλες: οι μεγάλοι δε χρειάζεται να γνωρίζουν όλες τις απαντήσεις. Αρκεί να έχετε διάθεση να ψάξετε την απάντηση ή να παραδεχθείτε την άγνοια σας. Μόλις περάσατε ένα πολύ θετικό μήνυμα στο παιδί σας!
Εγκαταλείψτε τη σοβαροφάνεια! Φέρτε μαζί σας κάποια υλικά, όπως κραγιόνια και χαρτί ζωγραφικής, σε περίπτωση που το παιδί σας θελήσει να ζωγραφίσει κάτι που του τράβηξε την προσοχή. Βρείτε πίνακες ή γλυπτά που σας φαίνονται αστεία και δώστε τους τίτλο της επιλογής σας. Σκεφτείτε πώς νιώθουν τα απεικονιζόμενα πρόσωπα και γιατί – ευκαιρία για δικές σας, σπαρταριστές, υπέροχες ιστορίες.
Μην το παρακάνετε με την παραμονή σας στο μουσείο! Δε χρειάζεται να δείτε όλα τα εκθέματα. Αντιθέτως, θα πρέπει να μείνετε για το χρονικό διάστημα που είναι κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού σας, κι αφουγκραζόμενοι πάντα τις ανάγκες του. Επίσης, φροντίστε να εναλλάσετε τακτικά τις δραστηριότητες σας κατά την παραμονή στο μουσείο ώστε να ανταποκριθείτε και στις ικανότητές του: αν επιλέξετε να συζητήσετε έναν πίνακα, στη συνέχεια κάντε μια κινητική δραστηριότητα (μιμηθείτε με τα σώματα σας ένα άλλο έργο τέχνης) προτού ξανακαθίσετε για μια άλλη συζήτηση μπροστά από ένα διαφορετικό έργο τέχνης. Για παράδειγμα, ένα παιδάκι τριών ετών μπορεί να μείνει συγκεντρωμένο για 3 λεπτά, ένα παιδί έξι ετών για οκτώ λεπτά…
Ομοίως, αν το παιδί σας βαρεθεί, μην το πιέσετε! Μπορείτε πια να φύγετε από το μουσείο… Κατά προτίμηση, κι αν για τον οποιοδήποτε λόγο θέλετε να παραμείνετε κι άλλο, ιδανικό θα ήταν να αποχωρήσει το παιδί με τον έναν γονιό, αν αυτό φυσικά είναι εφικτό.
Περάστε από το πωλητήριο φεύγοντας ή φτάνοντας, για καλής ποιότητας παιχνίδια και βιβλία! Αλλά μην το χρησιμοποιήσετε ως δόλωμα για να παρατείνετε την παραμονή σας ή για να εξασφαλίσετε ‘ησυχία’ κατά την περιήγηση σας στο μουσείο.
Και φυσικά προτιμήστε να εξηγήσετε τι πρόκειται να συμβεί, πριν την επίσκεψη σας. Για παράδειγμα, επικοινωνήστε του τους βασικούς κανόνες του μουσείου καθώς και την οικογενειακή δράση εκεί («θα πάμε σε ένα μουσείο, δεν επιτρέπεται να αγγίζουμε τα αντικείμενα, θα δούμε δέκα αντικείμενα που μας ενδιαφέρουν, και μετά θα φύγουμε!»).
Οπότε…
Εν κατακλείδι, τα μουσεία κρύβουν θησαυρούς που ξεπερνούν την στείρα μετάδοση γνώσης. Σύμφωνοι, η μάθηση είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της ακαδημαϊκής και της επαγγελματικής μας ζωής, αλλά ο ψυχολογικός αντίκτυπος και η επιρροή στην οικογενειακή μας ζωή είναι πολύ σημαντικά στοιχεία της μουσειακής εμπειρίας. Η ηρεμία του μουσείου είναι (αποδεδειγμένα πια) μεταδοτική. Και η επίδραση του στην οικογενειακή μας ζωή και καλοπέραση είναι αδιαμφισβήτητη. Μια δοκιμή θα σας πείσει…!
Η Βασιλική Μαρκάκη είναι μουσειολόγος, μουσειοπαιδαγωγός (interdisciplinary museum educator), συγγραφέας, και υποψήφια διδάκτωρ σε θέματα marketing των πωλητηρίων μουσείων, ενώ διατηρεί τη στήλη ‘Μ(π)ες στο Μουσείο’ στο περιοδικό Taλκ.
Instagram: @museum_facts_n_dreams
Βασιλική σε υπέρ-ευχαριστώ για το υπέροχο άρθρο και που κάνεις τις οικογενειακές μας βόλτες στα μουσεία πιο ενδιαφέρουσες!
Διάβασε επίσης:
Μουσείο Παιδικής Ηλικίας στο Ναύπλιο
Επίσκεψη στο Μουσείο Καραθεοδωρή
Ακολούθησε με σε Facebook, Instagram και TikTok για να τα λέμε και από εκεί!
