Τρικυμίες Παθών. Τα νεανικά χρόνια του Κοραή στο Άμστερνταμ της Αργυρώς Μαντόγλου.
Τι έκανε ο Αδαμάντιος Κοραής στο Άμστερνταμ; Ποια η διαδρομή του πριν πάρει τη θέση του στην ελληνική ιστορία ως Πατέρας του Γένους; Ποιος ήταν τελικά ο ίδιος;
Η αλήθεια είναι ότι αυτό το βιβλίο, με τον ομολογουμένως περίεργο τίτλο που δεν τον λες και εμπορικό, αρχικά με μπέρδεψε ως προς το τι θα διαβάσω. Το ‘Τρικυμίες Παθών’ δεν μου κολλούσε με τον Αδαμάντιο Κοραή όπως τον είχα στο μυαλό μου. Οπότε πριν σου πω πώς μου φάνηκε το βιβλίο θα σου πω δύο λόγια για τον Αδαμάντιο Κοραή ώστε να φρεσκάρουμε όσα ξέρουμε και να μάθουμε όσα αγνοούμε(στη δική μου περίπτωση αρκετά).
Λίγα λόγια για τον Αδαμάντιο Κοραή
Πρώτα απ’ όλα να πούμε ότι ο Αδαμάντιος Κοραής(1748-1833) θεωρήθηκε Πατέρας του Γένους λόγω της συνεισφοράς στην πνευματικότητα αυτού του τόπου. Υπήρξε εισηγητής και εκφραστής του Διαφωτισμού στον ελληνικό χώρο. Γιατρός και λόγιος με καταγωγή από λόγια οικογένεια της Σμύρνης.
Καθιερωτής και υπέρμαχος μιας πιο λαϊκής καθαρεύουσας, απαλλαγμένης από ξένα στοιχεία. Αν και υποστήριξε την Ελληνική Επανάσταση του 1821 θεωρούσε ότι ήταν άκαιρη και έπρεπε να γίνει μετά από κάποια χρόνια όταν θα ωρίμαζαν πνευματικά και μορφωτικά οι Έλληνες. Πίστευε ότι η Επανάσταση θα είχε γερά θεμέλια μέσω της μόρφωσης και της παιδείας κάτι που δεν υπήρχε στη μέχρι τότε Ελλάδα.
Άσκησε κριτική στον Καποδίστρια και στην απολυταρχική, κατά τη γνώμη του, πολιτική του. Επίσης κατηγορήθηκε ότι προσπαθούσε να εισάγει τον Γαλλικό Διαφωτισμό και δυτικά στοιχεία(Ελλάδα είσαι άλλωστε να μην υπάρχει λίγο ίντριγκα). Βρήκε όμως και κληρικούς απέναντι του καθώς υποστήριζε ότι η εκκλησία είχε χάσει το δρόμο της και η θρησκεία διαστρεβλώνονταν από τους κληρικούς. Αυτά για να μην έχουμε την εντύπωση ότι το τότε ή και μετέπειτα ελληνικό κράτος τον δέχτηκε αρχικά με ανοιχτές αγκάλες.
Δεν κατέβηκε ποτέ να πολεμήσει ο ίδιος καθώς βρίσκονταν σε προχωρημένη ηλικία στο Παρίσι αλλά πολέμησε με την πένα του, την ηθική και τις απόψεις του επηρεάζοντας μεγάλες προσωπικότητες. Και τον λες και μέσα στα πράγματα καθώς έζησε από κοντά τη Γαλλική Επανάσταση και την Άλωση της Βαστίλης. Ενώ έγινε φιλαράκι με τον Θωμά Τζέφερσον (3ος Πρόεδρος των ΗΠΑ) και είχε επικοινωνία και με τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
Σίγουρα ο Αδαμάντιος Κοραής δεν υπήρξε τυχαία φυσιογνωμία. Η ενασχόληση του με την ελληνική γλώσσα, τους αρχαίους φιλοσόφους, η γλωσσομάθεια, η φιλομάθεια και η μόρφωση του άφησαν ουκ ολίγους τόμους έργων πίσω του.
Αυτά τα ολίγα για την παρακαταθήκη του.
Πώς έγινε ο Αδαμάντιος Κοραής αυτό που έγινε;
Σίγουρα όχι χωρίς να περάσει πολλά και διάφορα στη ζωή του και σίγουρα αρκετά τα όποια μας εκπλήσσουν έχοντας στο μυαλό μας μια γεροντική λόγια φιγούρα.
Την άγνωστη, λοιπόν, ζωή του στο Άμστερναμ πραγματεύεται το βιβλίο «Τρικυμίες Παθών, Τα νεανικά χρόνια του Κοραή στο Άμστερναμ». Ο Αδαμάντιος Κοραής σε ηλικία 23 ετών φεύγει από το πατρικό του στη Σμύρνη κατόπιν συμφωνίας να εξελίξει τις εμπορικές δραστηριότητες της εταιρίας στην οποία ήταν μέτοχος και ο πατέρας του. Ο ίδιος όμως είχε πρωταρχικό στόχο να αναπτύξει το πνεύμα του και να συνεχίσει τη μελέτη του. Ξεκινάει λοιπόν με έναν παραγιό που τού φορτώνουν ως βοηθό και πολλές φιλοδοξίες.
Οι φιλοδοξίες και η δίψα του για μάθηση τον κρατούν σε εγρήγορση και γιγαντώνονται μέσα του. Η σχέση του όμως με τον ‘άξεστο’(και πολλούς άλλους χαρακτηρισμούς) παραγίο Σταμάτη Πέτρου δοκιμάζει τις αντοχές και την υπομονή του, καθώς πέραν της ατυχής χημείας, ο ‘βοηθός’ μάχεται ύπουλα τον νεαρό Αδαμάντιο.
Βέβαια, εδώ που τα λέμε μόνο τις οδηγίες της εταιρείας δεν ακολουθούσε ο Αδαμάντιος, τουλάχιστον όχι κατά πώς τα θέλαν. Προσπαθεί να δώσει μια νέα πνοή επιχειρώντας με τους δικούς του όρους. Επιθυμεί να παρακάμψει μεσάζοντες, επενδύοντας αρκετά μεγάλο κεφάλαιο στη βιοτεχνία ώστε να παράγει και να εμπορεύεται το προϊόν ταυτόχρονα.
Η αδυναμία συντονισμού της επιχειρηματικής στρατηγικής και η εξάντληση των κεφαλαίων οδήγησε σε αποσύνθεση της επιχείρησης. Ο ίδιος κατέληξε απένταρος και να ζει σε άθλιες συνθήκες, τις οποίες όμως υπέμενε για να κερδίσει τη μόρφωση που επιθυμούσε και καθώς δεν ήθελε να γυρίσει άπραγος στους δικούς του και κυρίως σε ένα υπό τουρκική κατοχή μέρος.
Στο Άμστερνταμ δεν παρακολουθούμε τον Αδαμάντιο Κοραή όπως τον έχουμε στο μυαλό μας αλλά έναν νέο 23 χρονών με όνειρα και φιλοδοξίες. Όντας ‘άβγαλτος’ και ζώντας σε ένα ανατολίτικο περιβάλλον μυείται στον δυτικό τρόπο ζωής και παρασύρεται από τις απολαύσεις της. Τα ανατολίτικα-όχι ιδιαίτερα αγαπητά –ρούχα γίνονται φράκο, πολυτελή παλτό και περουκίνια.
Ταυτόχρονα με την ασταμάτητη θέρμη για μελέτη έρχεται και η δίψα για μια πιο κοσμική ζωή και επιθυμία για καλλιέργεια της ψυχής μέσα από τις τέχνες, τη μουσική , την όπερα, τις κοινωνικές συναναστροφές. Πράγματα όχι ιδιαίτερα αποδεκτά από την κλειστή κοινωνία των ελλήνων του Άμστερνταμ.
Το highlight στη ζωή του και ενδεχομένως αυτό που τον στιγμάτισε ήταν η γνωριμία με τον έρωτα της ζωής του, τη Μαρία του, όπως την αποκαλούσε. Η κοπέλα, Λουθηρανικού δόγματος, καταλαβαίνουμε ότι δεν ήταν ότι πιο αποδεκτό για να είναι πλάι σε έναν ευσεβή χριστιανό ορθόδοξο. Ο έρωτας τους όμως δεν έμελε να προχωρήσει καθώς η Μαρία ήταν ήδη άρρωστη και η διάρκεια ζωής της λίγη. Αυτό το διάστημα όμως ήταν αρκετό για να τον σημαδέψει και να μην τού επιτρέψει να την αντικαταστήσει στη μετέπειτα ζωή του.
Το λες και ότι η μοίρα τον χτυπούσε από παντού!
Σε πολλά ίσως ταυτιστείς μαζί του. Κυρίως στο κομμάτι της εσωτερικής αναζήτησης, των επιπόλαιων ή λάθος επιλογών που κάθε νέος που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να κάνει επαγγελματικά, ερωτικά και προσωπικά. Γιατί η ζωή του στο Άμστερνταμ τα είχε όλα: αίγλη, κοσμικότητα, χρήμα, αλλαγές, έρωτες, πνευματική ανέλιξη, φιλίες, ίντριγκες, αποτυχία, φτώχεια.
Η συγγραφέας Αργυρώ Μάντογλου έχει κάνει εξαιρετική έρευνα για τη ζωή του εκεί και μπλέκει τα γεγονότα με τη μυθοπλασία παρασέρνοντας σε στο Άμστερνταμ στα τέλη του 18ου αιώνα. Εικόνες άλλης εποχής και όνειρα μπλεγμένα με ελπίδα, άγνοια, πάθος και… τρικυμίες.
Αν θες να δεις μια άγνωστη πλευρά μιας πολυσχιδής και ενδιαφέρουσας προσωπικότητας που σε εκπλήσσει, αν σου αρέσουν τα ιστορικά και βιογραφικά βιβλία και γιατί όχι και το Άμστερναμ τότε σίγουρα θα σου αρέσει και το βιβλίο. Τόσο που θα θέλεις να μάθεις τη ζωή του Κοραή και στη μετά Άμστερνταμ εποχή.
Ευκολοδιάβαστο, με διαρκή ροή, πλαισιωμένο από αποσπάσματα αλληλογραφίας του ίδιου του Αδαμάντιου Κοραή αλλά και του βοηθού του που επιβεβαιώνουν τα γεγονότα.
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος
Τρικυμίες παθών
….Ο ίδιος αργότερα θα πει «Η νεότης μου εσαλεύετο από τρικυμίας παθών». Αυτά τα πάθη περιγράφονται σε τούτη τη μυθιστορηματική βιογραφία-μια εν πολλοίς άγνωστη και σημαντική πτυχή της ζωής του Αδαμάντιου Κοραή-, η μεταμόρφωση από συνεσταλμένο Ανατολίτη σε γοητευτικό μποέμ κοσμοπολίτη, η έκθεση του στις ριζοσπαστικές ιδέες λίγο πριν το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης, η επαφή του με σπουδαίους διανοούμενους, το πάθος του για μάθηση και η μύηση του στην τέχνη, στον έρωτα και τις απολαύσεις, αλλά και ο σκοτεινός εαυτός του που θα αποκαλυφθεί όταν φτάσει στα έγκατα της θλίψης και στα όρια των αντοχών του.
Από το οπισθόφυλλο
Μπορεί να σε ενδιαφέρουν και αυτές οι προτάσεις: