Μπορεί αυτή τη χρονιά να μην καταφέραμε να πάμε κάπου, αλλά είπα να αναπληρώσω το ταξιδιωτικό-τουριστικό-εξερευνητικό κενό κάνοντας τον τουρίστα στη πόλη μου. Έτσι μετά το μοναδικό Μουσείο Καραθεοδωρή σειρά είχε ένα ακόμη μουσείο , το οποίο μόλις το ανακάλυψα μου κίνησε την περιέργεια. Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας.
Λέω ανακάλυψα, γιατί η αλήθεια είναι πως το κτίριο το οποίο στεγάζεται το θεωρούσα κτήμα της εκκλησίας, μιας και έχει την ιδιομορφία να στεγάζεται στην αυλή του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου στην Κομοτηνή. Αγνοούσα την ύπαρξη και το ρόλο του μέχρι που έπεσα πάνω σε ένα άρθρο το οποίο έκανε αναφορά για τη σπουδαιότητα του.
Για άλλη μια φορά αισθάνθηκα άσχημα που αγνοούσα έναν μικρό πολιτιστικό θησαυρό στην πόλη. Χαίρομαι όμως που άρπαξα την ευκαιρία να το επισκεφτώ και πολύ περισσότερο που μπορώ να μοιραστώ την εμπειρία μου μέσα από αυτό το άρθρο.
Τι είναι το Θρακικό Μουσείο Παιδείας;
Ίσως να απορείς τι μπορεί να είναι το θρακικό μουσείο παιδείας. Όχι άδικα. Άλλωστε δεν είναι από τα μουσεία που έχουμε συνηθίσει να επισκεπτόμαστε. Όμως το μουσείο παιδείας μας λέει τη δική του ιστορία, δεμένη με την εκπαίδευση , την παράδοση και την νεότερη ιστορία.
Μέσα στο χώρο του εκτίθενται αντικείμενα, χάρτες, πίνακες, βιβλία και οποιασδήποτε μορφής υλικό σχετίζονταν με την εκπαίδευση και το σχολικό περιβάλλον, τόσο στη Θράκη όσο και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. Επίσης στεγάζεται βιβλιοθήκη με πλούσιο αρχειακό υλικό και έχει στηθεί προσομοίωση σχολικής αίθουσας.
Θα πρέπει να έχουμε υπόψη πως το σχολείο παλιότερα δεν είχε τον ίδιο χαρακτήρα που ξέρουμε σήμερα. Πέραν του έργου της επιμόρφωσης των παιδιών , είχε σκοπό την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως καλλιγραφία, κέντημα, πλέξιμο, την εξάσκηση χειρονακτικών δεξιοτήτων και ήταν συνυφασμένο με την αγροτική ζωή της Θράκης.
Αν επίσης αναλογιστούμε την τουρκοκρατούμενη-βουλγαροκρατούμενη Θράκη μέχρι και το 1920, δύο παγκόσμιους πολέμους, έναν εμφύλιο, φτώχεια και εθνικές διαμάχες, εκτός από σχολείο επιτελούσε και το ρόλο κατηχητικού, συσσιτίου, ακόμα και οικογένειας για ορφανά παιδιά ή για παιδιά αγροτικών οικογενειών. Σε αυτά αν προσθέσουμε ότι παλιότερα μόνο ένα μικρό μέρος των μαθητών ακολουθούσαν ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, καταλαβαίνουμε το σχολείο ήταν η μοναδική μόρφωση που λάμβαναν στη ζωή τους τα περισσότερα παιδιά.
Έχοντας η ίδια καταγωγή από χωριό, παππούδες από αγροτική τάξη και απογόνους προσφύγων δεν μου είναι δύσκολο να τα κάνω εικόνα όλα αυτά. Συν του ότι είχα την τύχη περνώντας τα καλοκαίρια μου στο χωριό, ακούγοντας ιστορίες αλλά και έχοντας βρεθεί μέσα στους τοίχους του παλιού εγκαταλελειμμένου σχολείου του χωριού να γράφω αυτές τις γραμμές με ιδιαίτερη συγκίνηση. Νομίζω ότι αυτό είναι και το κυρίαρχο συναίσθημα που μου δημιούργησε η επίσκεψη μου στο θρακικό μουσείο παιδείας.
Δε γίνεται να μην συγκινηθείς όταν κάθεσαι στα φθαρμένα ξύλινα θρανία, όταν γυρίζεις τις σελίδες του κεντημένου αλφαβηταρίου, όταν αντικρίζεις τον μαυροπίνακα και τα καλέμια. Ο χώρος δεν είναι απλά βιτρίνες και εκθέματα αλλά ένας διαδραστικός χώρος όπου μπορείς να δεις και να βιώσεις πως ήταν η αίθουσα του σχολείου καθώς έχει προσομοιωθεί με φροντίδα και μεράκι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Τι μπορείς να βρεις στο μουσείο;
Τα σχολικά θρανία, η έδρα, ο μαυροπίνακας, τα κιτρινισμένα σχολικά εγχειρίδια, οι φθαρμένοι χάρτες σε μεταφέρουν στον χρόνο και τη νεότερη ιστορία. Τα κάδρα που απεικονίζουν λέξεις και την καθημερινή ζωή που ενδεχομένως να μας θυμίζουν το «Λόλα, να ένα μήλο». Δεν είχα ποτέ σκεφτεί ότι ακόμη και αυτά τα κάδρα επιτελούσαν ένα ρολό κι όμως ήταν το οπτικό υλικό της εποχής. Άλλωστε οτιδήποτε μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως εκπαιδευτικό υλικό είχε θέση στους τοίχους και στην αίθουσα . Αλλά και το κουδούνι στην έδρα, το μαθητολόγιο, το βιβλίο ύλης σε μεταφέρουν σε άλλες εποχές και σε άλλες συνθήκες εκπαίδευσης.
Στο μουσείο μπορείς επίσης να δεις μαθητικές ποδιές αλλά και παραδοσιακές φορεσιές, καθώς πολλές φορές στο σχολείο μάθαιναν την κατασκευή και την συντήρηση τους, στολές από θεατρικές παραστάσεις, σάκες, μηχανές προβολής, γραφομηχανές, σφραγίδες, καθώς και πλούσιο αρχειακό υλικό στη βιβλιοθήκη που εμπλουτίζεται διαρκώς. Αλλά και πολλά εκθέματα κάποια από τα οποία χρονολογούνται τον 17ο και 18ο αιώνα.
Αυτά που δεν περίμενα να δω και μπορώ να σου πω ότι με διαπέρασε ένα ρίγος όταν τα αντίκρισα είναι τα είδη συσσιτίου. Τα παλιότερα όμως χρόνια(και σε πολλές περιπτώσεις χρόνια ανέχειας) η βασική σίτιση των παιδιών γινόταν στο σχολείο. Ναι, με τα καζάνια και τα παιδιά να περιμένουν στην ουρά με το πιάτο τους, για να πάρουν ίσως και το μοναδικό γεύμα της ημέρας. Υπάρχει μάλιστα φωτογραφικό υλικό και μαρτυρίες που εκτίθενται μαζί με τα αντικείμενα.
Γιατί ποιον άλλο λόγο όμως είναι ιδιαίτερο το μουσείο
Όπως είπα χώρος έχει φτιαχτεί με πολύ μεράκι και έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται μεγάλη προσπάθεια συλλογής υλικού για τον εμπλουτισμό του μουσείου. Αρκετοί ιδιώτες έχουν συμβάλλει σε αυτό. Υλικό επίσης έρχεται από σχολεία της επαρχίας τα οποία κλείνουν λόγω έλλειψης μαθητών. Δυστυχώς όμως αρκετό υλικό έχει χαθεί καθώς δεν υπάρχει μέριμνα για τη διάσωση του κατά το κλείσιμο των σχολικών μονάδων όπως επίσης έχει πεταχτεί υλικό σε διαδικασίες ανανέωσης.
Εδώ θέλω να σου πω ότι σημαντικό ρόλο στην ίδρυση του μουσείου αλλά και στη συλλογή του υλικού έπαιξε η ιδιωτική πρωτοβουλία. Η ίδρυση του ξεκίνησε το 1992 από τον τότε πρόεδρο της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής(ΕΠΕΚ) Αλέξανδρου Χ. Καζαντζή . Βρήκε στέγη το 1995 όταν παραχωρήθηκε από το Δήμο Κομοτηνής το ιστορικό κτίριο του 5ου Νηπιαγωγείου Κομοτηνής, γνωστό σε παλιότερες εποχές επί τουρκοκρατίας ως νηπιαγωγείο του Κάτω Μαχαλά.
Το διώροφο ιστορικό κτίριο επί της αυλής του Ιερού Ναού του Αγίου Γεώργιου, ανεγέρθηκε το 1882 με δαπάνη του ζεύγους Ηπειρωτών Χατζή Κωνσταντίνου Ζωίδου και της συζύγου του Βασιλικής για να στεγάσει ένα από τα δυο νηπιαγωγεία της εποχής στην Κομοτηνή(τότε Gϋmϋlcine).
Δεν είναι απλώς ένας εκθεσιακός χώρος, καθώς ο Εταιρεία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής σε συνέχεια του οράματος ίδρυσης του μουσείου επιθυμεί μέσω βιωματικής εκμάθησης να φέρει τις νεότερες γενιές σε επαφή με τη πολιτιστική μας κληρονομία και την ιστορία μας. Γιατί ναι, το σχολείο και η εκπαίδευση είναι σπουδαίο κομμάτι της νεότερης ιστορίας μας.
Κατόπιν συνεννόησης σχολικές μονάδες μπορούν να επισκεφτούν το χώρο ώστε οι μαθητές να χρησιμοποιήσουν το πλούσιο υλικό της βιβλιοθήκης, να καθίσουν στα θρανία και να μεταφερθούν σε μια άλλη εποχή.
Κατόπιν συνεννόησης είναι εφικτή και η είσοδος στο μουσείο για όποιον επιθυμεί να το επισκεφτεί καθώς δυστυχώς ακόμα δεν έχει προσληφθεί μόνιμο προσωπικό ή μουσειολόγος (δυστυχώς ενά από τα αγκάθια και σε άλλα μουσεία της πόλης). Παρόλα αυτά αξίζει να μπεις στη διαδικασία να το επισκεφτείς και να βιώσεις ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας μας.
Το διοικητικό συμβούλιο της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής καθώς και η τωρινή πρόεδρος κυρία Κοσμίδου είναι παραπάνω από πρόθυμοι να σε ξεναγήσουν, να ανοίξουν ντουλάπες, αναγνωστικά αλλά και μια χαραμάδα σε άλλες εποχές.
Τους ευχαριστώ από καρδιάς για την φιλοξενία.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο site της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής και στο σελίδα τους στο Facebook.
